Een van de weinige onderwerpen waar wij qua opvoeding niet altijd op 1 lijn zitten is het bevorderen van de zelfstandigheid van Kiki. Daar waar ik meer begeleid vind ik dat manlief te vaak leid.
Maar hoe doe je dat dan precies: de zelfstandigheid bij je kind bevorderen? Ik dook voor je in de materie en zette wat tips op een rijtje.
Leiden versus begeleiden
Hoewel Kiki niet op een Montessori-school zit, ben ik 1000% voorstander van de filosofie daarvan: ‘leer mij het zelf te doen’. Volgens mij is dat jouw allerbelangrijkste taak als ouder. Punt. Dat kun je natuurlijk op een strikte manier doen door het kind te vertellen wat het moet doen maar je kunt het kind ook meer spelenderwijs begeleiden en zelf ervaringen op laten doen.
Curling ouders
Als je het nog wat verder doorvoert, kom je bij het begrip curling ouders. Hoewel dat begrip pas echt bekend werd uit de serie De Luizenmoeder, bestaat de term al langer en komt ie van een Deense psycholoog. Het betekent zoveel als dat je als ouder ‘iedere oneffenheid voor je kind weg wilt vegen, voor het erover kan struikelen.’ Je snapt dat ik vrij allergisch ben voor curling ouders 😉
Voorbeeld
Die begeleiding naar zelfstandigheid en de verschillende manieren waarop je dat doet, zit ‘m natuurlijk vaak in kleine dingen. Een simpel voorbeeld uit de dagelijkse praktijk:
Het is te koud om zonder jas naar school te gaan. JW zou dan tegen Kiki zeggen ‘Kiki, trek je jas aan’ (en hij zou hem ook nog voor haar dichtritsen misschien). Ik laat Kiki gewoon zonder jas naar buiten lopen en haar zelf tot de ontdekking komen dat het eigenlijk te koud is. En die rits laat ik haar ook zelf dichtdoen. Pas als er iets niet lukt, help ik.
Natuurlijk gaat dit alleen op voor gebieden waarbij het kind niet direct gevaar loopt.
8 Tips om zelfredzaamheid te vergroten
Geef je kind vertrouwen
En die is lastig dat weet ik. Als Kiki mij vraagt of ze mag helpen met het snijden van de groente voor het avondeten, krijg ik ook visioenen van afgesneden vingers en bloederige toestanden. Maar om daarom maar nee te zeggen is te makkelijk. Maar als je zegt dat je kind wél mag helpen en je kadert dat slim een beetje in, krijgt het daar direct vertrouwen van.
Laat het kind zelf doen wat het zelf kan doen
‘Mama mag ik een boterham?’ ‘Tuurlijk meisje, smeer hem maar even.’ En gaat dat meteen goed? Nee, natuurlijk niet. Maar als je je aanwent om je kind in ieder geval dingen zelf te laten proberen, kom je een heel eind.
Bied hulp en verdeel dingen in stapjes
Natuurlijk laat je in het vorige voorbeeld je kind niet hulpeloos in de keuken achter om die boterham te smeren. Bespreek gewoon samen wat er voor nodig is om die boterham gesmeerd te krijgen. ‘Eens denken, wat hebben we eerst nodig?’ ‘Een bord en een mes!’ Doe voor hoe je kind het mes moet vasthouden en begin niet meteen te piepen als je kind een keer in de halvarine zit te hakken in plaats van netjes te smeren 😉
Geef complimenten
Proberen is leren. Dat wordt er bij ons op school ook behoorlijk ingestampt. En dat betekent ook dat er weleens iets niet goed gaat. Maar in plaats van daar de aandacht op te vestigen, kun je het kind beter prijzen voor wat er wel goed gaat.
Laatst wilde Kiki zich eens helemaal zelfstandig klaarmaken voor school. Ik mocht niet mee naar boven en ze zou zich zelf wel wassen, aankleden en haar tanden poetsen. Toen ze keurig netjes en schoon beneden kwam riep ik uit ‘Jee, het lijkt wel of je al 5 bent – wat ze pas over 2 maanden is -.’ Een simpel compliment en zelf weet ze toch niet precies welke ontwikkeling bij haar leeftijd past maar het punt is: je zag het kind groeien.
Geef zelf het voorbeeld
Een kind leert nieuwe vaardigheden vaak via een vaste volgorde: een voorbeeld volgen, iets samen doen, zelf proberen en alleen iets kunnen doen. Dat betekent dus dat je zelf wel het goede voorbeeld moet geven. Voorleven dus. Als jij bij het minste geringste roept dat ‘iets toch niet lukt’, zal dat niet echt helpend zijn voor de zelfstandigheid van je kind.
Begeleiden dus in plaats van leiden
Het is zo verleidelijk: je kind roept ‘Ik kan het niet!’ en jij neemt het wel even over. Zeker in de drukke ochtend- en avondrush. Maar probeer liever door het bieden van een klein beetje hulp je kind het gevoel te geven dat hij of zij het alsnog zelf gedaan heeft. En in plaats van een pasklare oplossing aan te leveren zou je je ook eens quasi van de domme kunnen houden ‘Wat zouden we nu kunnen doen om te zorgen dat het je wel lukt?’
Zie in alle dagelijkse dingen lessen
We gaan een ijsje kopen. Kindlief wil een bakje met unicorn-ijs (wie verzint dat?). Oké, bestel maar. En ja hoor, mevrouw bestelt zelf. De eerste keer legt ze weliswaar eerst haar geld op de toonbank voordat ze überhaupt besteld heeft, maar na een paar bezoekjes aan de ijssalon hoef ik al bijna niet meer mee.
In dit soort situaties is het natuurlijk wel handig om de verkoopster in de winkel mee te krijgen. Vaak volstaat een simpele knipoog of een blik van verstandhouding.
Bij zelfstandigheid horen regels
Een voorbeeld van hoe je zoiets aan zou kunnen pakken:
Dus jij vindt dat je nu wel oud genoeg bent om zelf naar de speeltuin te lopen? Nou weet je wat, dan lopen we die route gewoon even samen en dan kijk ik hoe het gaat.
De kunst is dan natuurlijk om bij de stoeprand stil te blijven staan en je net zo lang van de domme te houden totdat je kind zelf naar links, rechts, links heeft gekeken.
Of leg uit waarom je op ziekenbezoek in een ziekenhuis niet door de kamer kunt gillen. ‘Want in een ziekenhuis liggen zieke mensen en die worden niet bepaald beter van gegil.’ Kinderen hebben die context en kaders natuurlijk wel nodig om te leren binnen welke grenzen ze zich wel zelfstandig kunnen bewegen.
Heb jij hier nog tips aan toe te voegen? Of doe jij het juist heel anders? Laat het me weten?
Volg mij ook op social media!
Reageren staat uit.